Index | Presentación | Hemeroteca | Coordinación | Comité | Ilustración | Contacto
|
AMOR
E VANGARDA. O AMOR TOLO DE ANDRÉ BRETON Por
Olga Novo
1.
As musas ideais A
UNIÓN LIBRE A
miña muller de cabeleira de chamas de leña De
pensamentos de lóstregos de calor De
van de reloxo de area A
miña muller de van de lontra entre os dentes do tigre A
miña muller de boca de escarapela e de ramo de estrelas de
derradeira magnitude De
dentes de pegadas de rata branca sobre a terra branca De
lingua de ámbar e de cristal luídos A
miña muller de lingua de hostia acoitelada De
lingua de boneca que abre e pecha os ollos De
lingua de pedra incrible A
miña muller de pestanas de palotes de escritura de neno De
cellas de bordo de niño de andoriña A
miña muller de tempas de lousa de teito de invernadoiro E
de bafo de cristais A
miña muller de ombreiros de champaña E
de fonte con cabezas de golfiños baixo o xeo A
miña muller de bonecas de mistos A
miña muller de dedos de azar e de as de corazóns De
dedos de herba cortada A
miña muller de axilas de marta e de aciñeiras De
noite de San Xoán De
fiafeira e de niño de
escalarias De
brazos de escuma de mar e de esclusa E
de mestura de trigo e de muíño A
miña muller de pernas de bobina De
movementos de reloxería e de desesperación A
miña muller de canelas de miolo de sabugueiro A
miña muller de pés de iniciais De
pés de presadas de chaves de pés de calafates que beben A
miña muller de pescozo de cebada imperlada A
miña muller de gorxa de Val de ouro De
cita no leito mesmo do torrente De
seos de noite A
miña muller de seos de pineira mariña A
miña muller de seos de crisol de rubís De
seos de espectro da rosa baixo o resío A
miña muller de ventre de apertura de abano dos días De
ventre de pouta xigante A
miña muller de lombo de paxaro que foxe vertical De
lombo de mercurio De
lombo de luz De
noca de pedra rodada e de creta mollada E
de caída dun vaso no que se vén de beber A
miña muller de cadeiras de dorna De
cadeiras de lucerna e plumas de frecha E
de talos de pluma de pavo real branco De
balanza insensible A
miña muller de coxas de greda e de amianto A
miña muller de coxas de lombo de cisne A
miña muller de coxas de primavera De
sexo de gladíolo A
miña muller de sexo de pracer e de ornitorrinco A
miña muller de sexo de argazo e de bombóns antigos A
miña muller de sexo de espello A
miña muller de ollos cheos de bágoas De
ollos de panoplia violeta e de agulla imantada A
miña muller de ollos de chaira A
miña muller de ollos de auga para beber no cárcere A
miña muller de ollos de leña sempre baixo o machado De
ollos de nivel de auga de nivel de ar de terra e de
lume
O poema “Unión Libre” foi escrito por André Breton en 1931.
Tiña trinta e cinco anos. Atrás quedara o seu matrimonio con Simon Kahn.
E a súa turbulenta relación con Suzanne Muzard, a muller que parece
inspirar o poema, estaba tamén a piques de rematar definitivamente. Pero
esa muller da Unión Libre bretoniana é tódalas mulleres que amou,
mulleres que o fascinaron desde o seu núcleo de luz, amadas durante anos,
meses, vistas un minuto pola rúa, atopadas por azar ou soñadas desde a
infancia.
André Breton nacera o 19 de febreiro de 1896 en Tinchebray, no
departamento do Orne. Ós catro anos, a familia trasládase a Pantin,
preto de París e os ollos do neno André asisten á entrada dun século
que había estar precisamente marcado pola súa ollada.
Ós dezasete anos, xa con Baudelaire e Mallarmé no corazón,
Breton manifesta o seu espírito antimilitarista asistindo á unha grande
manifestación organizada pola esquerda e moitos anos despois lembrará a
súa emoción naquel intre ó ver as bandeiras vermellas ondeando e sobre
todo, entre elas, as bandeiras negras do anarquismo. “Nin Deus nin
Dono”, esta premisa que el vira gravada nunha tumba sendo neno ficará
para sempre a carón da mensaxe libertaria das bandeiras negras, da busca
incansable da liberdade e da independencia fronte ós poderes.
Non se é serio ós dezasete anos, dixera Rimbaud. Breton, a esa
idade descobre tamén a beleza, o erotismo, a idea do amor revelada polas
mulleres do simbolismo nos cadros de Gustav Moreau. A casa−museo do
pintor, moi preto do colexio no que estudaba Breton, había ser visitada
en numerosas ocasións polo poeta, atraído e fascinado pola beleza ideal,
suntuosa e núa das Salomés e Dalilas de luxuria desbordante, por aquelas
fadas abandoadas á sensualidade (Alexandrian: 222). Breton diría moitos
anos despois que a experiencia estética e erótica da contemplación
destas musas ideais condicionaría para sempre o seu xeito de amar (Behar:
28). A fascinación polo mito da muller fatal tan querido para a arte
finisecular e a voluptuosidade simbolista da pintura de Gustav Moreau
deixarase ver nos poemas do seu primeiro libro Mont
de pieté, de 1919.
2.
A porta pasional para reinventar a Vida Moi pronto, sen embargo, as súas
concepcións estéticas, e polo tanto amorosas, sufrirán unha
transformación profundísima co estoupido do movemento Dadá en París en
1920 e o posterior descubrimento da escritura automática. Por unha banda,
o pulo corrosivo, irreverente e destrutivo do dadaísmo reforzará a
radical rebeldía de Breton, en loita permanente contra a relixión, a
familia e a patria.
Pero será entre 1922 e 1924, no período que prepara o xurdimento
do movemento surrealista, cando Breton e os seus amigos −Soupault,
Aragon, Éluard, Vitrac, Man Ray, Max Ernst, Peret…− descubran no
amor “a promesa de algo marabilloso” (Alexandrian: 229), a porta
pasional incandescente que xunto coa Liberdade e a Poesía, constituirá a
base do Anticredo revolucionario surrealista.
O espírito
iconoclasta herdado das experiencias de vangarda dadá e a negación
rotunda dos piares dunha sociedade burguesa que conducira ó mundo ós
desastres da Guerra, levarán ós surrealistas, con Breton á cabeza, á
busca dun Soño Absoluto que quizais non teña fin.
Ademais, o coñecemento das teorías freudianas e a experimentación
da escritura automática conduciraos á práctica do Ensoño e ó recoñecemento
dunha Realidade Múltiple e oculta no psiquismo humano onde se fraguan os
Desexos na súa forxa libérrima desde o principio dos tempos. Así xorde
a escrita sensual e onírica de Poisson soluble. Na súa mente
despregada agora coma un Xardín das delicias onde todo é (im)posible,
ondean dúas consignas: “Transformar o mundo”, como desexaba Marx e
“Reinventar a Vida”, como quería Rimbaud. Para o Surrealismo ámbalas
dúas consignas fúndense nunha soa no camiño que conduce á Revolución.
Cara aí están orientadas a súa Ética e a súa Estética.
A partir de 1924, coa publicación do primeiro
manifesto, a actividade dos surrealistas establecerase entorno a
unha serie de premisas básicas: a escritura automática e a práctica do
ensoño como medios de liberación do ser; o humor obxectivo
−chamado humor negro anos despois− como arma; a busca do
marabilloso, como un pracer intelectual; o Amor−Desexo como núcleo
de orientación vital; a Revolución, como necesidade de acción para
transformar o mundo, e a Poesía, como medio de coñecemento no que se
funden tódalas anteriores premisas, porque non hai Poesía sen Liberdade
e Amor, como non hai Liberdade que non sexa amorosa e poética, nin Amor
que non conteña a Poesía Profunda e a Liberdade Total. 4.
O azar dos encontros marabillosos
Estamos pois, xa situados na antesala do Amour fou, o amor
tolo que non pode concibirse no seo doutro Soño que non sexa a Des−
Orde desprovista de Lei que é a Surrealidade. O termo dá conta dunha
realidade abranguedora e integral que anula as barreiras entre o desexo e
a praxe, entre o privado e o público, entre o soño e a vixilia. Toda a
obra de Breton lanza esta mensaxe de Lume imprescindible, como veremos.
A denominación de “Amor tolo” fai referencia, por suposto, á
obra capital de André Breton sobre o amor, escrita entre 1933 e 1936,
inspirada pola súa segunda muller, a pintora Jacqueline Lamba, que sería
nai da única filla de André Breton, Aube.
Este libro, mestura de crónica, ensaio e poema en prosa
(Malpartida: 9), manifesto de amor carnal, leva ó nivel literario o
encontro erótico na negación da xerarquía dos xéneros. A obra,
concibida coma un persoal regalo de amor, constituirá, na edición
especial para Jacqueline Lamba, un obxecto artístico do que emana a
premisa: “Antes a Vida”, na que é posible a fusión de tódalas
escritas e de tódolos seres, con Eros presente.
Este nomadismo
interxenérico compásase ás experiencias de vagabundeo relatadas nesta e
noutras obras de André Breton. No Amor
tolo vemos ó autor vagabundear polas rúas, entrar nos cafés, pasear
polo marché aux puces, etc. Así como na escritura automática, o
vagabundeo da mente nos leva ós achados marabillosos do irracional, o
paseo irracional polas rúas de París, leva ó poeta a outro tipo de
encontros, decisivos e fulgurantes, que revisten a aparencia dun Azar
Necesario. Así, para o surrealismo, o encontro fortuíto dos seres
pertence á Poesía Involuntaria da Vida que se nos manifesta e revela de
súpeto. Así sucedeu con Jacqueline Lamba.
Breton relata en L’amour
fou o encontro azaroso coa que logo había de ser a súa muller e
mailos sorprendentes indicios que precederon a súa chegada. O 29 de maio
de 1934 Breton atópase nun café cuns amigos, cando ve chegar a unha
muller loira, escandalosamente bela, como el dirá, que xa vira dous ou
tres días antes naquel mesmo lugar. Ela, coma noutras ocasións, pide
papel e comeza a escribir. Nese intre, o poeta vese asaltado pola idea de
que tal vez esa muller lle escribe a el. Decidido a abordala, ela cítao
para a media noite, facéndolle saber que efectivamente era a el a quen
dirixía aquela carta esa tarde. O longo paseo nocturno por París de
Breton e Jacqueline, fora sen embargo xa poetizado por Breton once anos
antes. En 1923, o poema automático titulado Tournesol, incluído
en Clair de Terre, avanza e augura cunha absoluta precisión premonitoria
o encontro amoroso entre o poeta e a nadadora.
XIRASOL A
viaxeira que atravesou Les Halles á caída do verán Camiñaba
de puntillas A
desesperación enroscaba no ceo os seus grandes e fermosos aros E
na bolsa de man estaba o meu soño ese frasco de sales Que
só aspirou a madriña de Deus (…) tiña
eu cita coa embaixadora do salitre Ou
coa curva branca sobre fondo negro que chamamos pensamento O
baile dos inocentes estaba na súa salsa Os
faroliños acendíanse lentamente entre os castiros A
dama sen sombra axeonllouse no Pont−au−Change Rúa
Gît−le−Coeur os timbres xa non eran os mesmos Finalmente
cumpríronse as promesas da noite As
pombas mensaxeiras os bicos de auxilio Reuníanse
nos peitos da bela descoñecida Asaeteados
baixo o crespón das significacións perfectas Unha
granxa prosperaba en pleno París E
as súas fiestras daban á vía láctea (…) algúns
como esta muller parecera que nadan e
un pouco da súa substancia penetra no amor ela
interiorízaos non
son o xoguete de ningunha potencia sensorial e
sen embargo o grilo que cantaba nos
cabelos de cinsa unha
tarde preto da estatua de Étienne Marcel lanzoume
unha ollada de intelixencia André
Breton díxome pasa
O insólito, di Breton, é inseparable do amor. Na revista Minotaure,
o grupo surrealista publica os resultados dunha enquisa na que se
formulaban, entre outras, as seguintes cuestións:
Pode vostede dicir cal foi o
encontro capital da súa vida? Ata que punto este encontro lle deu, lle dá
a impresión de ser fortuíto ou necesario?
Breton sitúa dese xeito, a reflexión sobre o azar nun lugar
central da súa poética para chegar a afirmar que ese cúmulo de
circunstancias que presiden os encontros azarosos poñen en evidencia os
lazos de dependencia da natureza e o ser humano, lazos sutís, fugaces, di
el, “inquedantes no estado actual do coñecemento pero que fan xurdir en
ocasións vivos resplandores”. Baixo este intenso resplandor hegeliano
do azar obxectivo que une necesariamente ós seres brilla con luz
permanente o Desexo e a Apertura ante o descoñecido.
A obra na que Breton trata máis pormenorizadamente a experiencia
do encontro azaroso é Nadja.
Neste libro o autor relata o encontro fortuíto cunha muller, Leona D.,
nas rúas de París en 1926, unha muller coa que manterá unha colaboración
artística durante meses e unha particular relación amorosa que terá
para ela consecuencias desastrosas. Nadja, nome co que ela mesma se
bautiza, por ser o comezo da palabra esperanza en ruso, semella ter
capacidades mediúmnicas mais tamén unha forte tendencia ó desequilibrio
psíquico, probablemente derivado das durísimas condicións da súa
existencia, que Breton tentaría aliviar, por outra parte. O poeta refírese
a esta aparición como un “don da rúa”, pois é na rúa onde se
atopan e onde transcorre a existencia
deste ser extraviado, imprevisto coma o xenio espontáneo que se revela de
súpeto. Pois non sabemos o que sexa o Amor, podemos agardar que sexa puro
acontecemento continuo.
O marabilloso do encontro azaroso radica, para Breton, no feito de
que tal encontro poida vir a trastornar os nosos hábitos, as nosas
crenzas, empurrarnos a andar con pasos libres, fóra dos camiños trazados
pola razón e as conveniencias. Breton fainos sentir así que o amor
exalta o comportamento lírico, e igual que acontece coa poesía, supón,
para quen se entrega a el a “entrada en trance”, pois só a través do
amor a outra persoa se chega á Poesía vivida. Toda a obra de Bretón
responde a unha unión inseparable de experiencia vital e experiencia poética,
ambas son indisolubles. Só desde esta disposición de entrega aberta ós
desexos máis profundos e ás aparicións máis inesperadas é posible o
encontro da Marabilla no coñecemento, na Poesía ou no Amor. 5.
Amor tolo contra todo
En contra de todo
cativerio, a proposta revolucionaria bretoniana, sinala, a pesar das
inevitables contradicións, o vieiro dos amores libres ante a sociedade
burguesa dos anos vinte. A súa crítica radical ó matrimonio burgués e
á familia, vai parella á necesaria reforma dos costumes que posibiliten
a libre elección do amor, non condicionado polas convencións sociais,
sempre opresoras e antieróticas por natureza. Non en van o poeta sinala La
edad de oro de Buñuel como mostra máxima da exaltación do amor
absoluto ante un mundo contrario á expansión de Afrodita. Así, o
comportamento amoroso dos e das surrealistas alónxase en moitos casos dos
patróns sociais establecidos. Breton dirá ó nacer a súa filla: “Ante
todo, que a terra se trague a idea de familia!”. Os escritos de Breton
soñan coa desmesura sadiana e a atracción apasionada do utopista
Fourier, a quen o poeta dedicará xa na madurez unha longa oda e de
quen reivindica a visión do erotismo subversivo que conduce á harmonía
universal.Pois o utopista sabía que “o culto da harmonía deberá dar ,
xa nesta vida, o que as relixións civilizadas prometen para a outra”.
Así, Fourier ó predicar a dúbida absoluta
fronte a tódalas ideas recibidas, ensínanos a confiar no corpo e
nos seus impulsos; ó exaltar a desviación, tamén absoluta de tódalas
morais, amósanos que o camiño máis curto entre dous seres é a atracción
apasionada.
A rebelión surreal atacará pois as bases socias contrarias á
libre elección erótica ó tempo que dinamita as sombras xudeocristiás
do pecado que planean sobre o amor, incidindo neste gravísimo “erro
moral” (Breton 2000: 104) para nos impeler á entrega apasionada
desprovista de todo tabú. Así, este amor, no cal o desexo levado ó
extremo, di Breton, só parece impelido a dilatarse para explorar con luz
de faro as claridades sempre renovadas da vida. Ningunha depresión, di
el, segue ó goce (Breton 2000: 105). Esta visión
celebratoria e afirmativa do amor vai parella a unha actitude de celebración
da materia, pois este amor bretoniano é ante todo un Amor Carnal, un amor
fundado no desexo sexual, único resorte do mundo, di el, único rigor que
o ser humano deba coñecer (Breton 2000: 101). A expansión erótica ten
moito que ver aquí co achado do elemento irracional freudiano, pois tamén
as palabras no exercicio da escritura automática serán liberadas para
facer o amor, na pulsión máis profunda sen preconceptos estéticos,
morais ou lóxicos. Neste senso,
a linguaxe está para Breton, orixinalmente ligada á sexualidade. Tanto a
escritura automática como a pintura surrealista son linguaxes do amor e
da poesía, terreos da manifestación libre do desexo, e como tales son prácticas
negadoras do social. Probar que o ollo existe en estado salvaxe, que a
pintura é reconquistada pola
percepción primitiva é tamén obrar por Amor tolo, nunha nova visión
liberada, nunha nova actitude perceptiva. Isto trae consigo unha total
apertura cara ó anticanónico, cara ó inusual que aparece, sorprende e
irradia unha beleza distinta. O poeta, desasistido así do seu propio eu,
aberto, entregado e receptivo a tódalas posibilidades, descobre a
alteridade esencial do desexo e do amor.
Na revelación
do logos primordial non se distinguen Amor, Experiencia, Esperanza e
Beleza. Eros resplandece así no surrealismo como primordial divisa
antiautoritaria. Para o grande
estudoso do Surrealismo, Sarane Alexandrian, ese é o principio
fundamental da ética surrealista (Alexandrian 1980: 237). Xa na época de
Dadá, Breton definíase como un home “que non ten máis desafío que
lanzar ó mundo o desexo”. Mais a relación entre o desexo e o amor non
será considerada como obxecto de coñecemento máis que a partir das
“Investigacións sobre a sexualidade” que tiveron lugar a finais de
xaneiro de 1928. Nestas sesións de debate, cada membro do grupo expuxo as
súas opinións particulares sobre moi diferentes cuestións relativas á
sexualidade, ó amor, ó erotismo, á obscenidade, etc. As respostas dadas
por Breton inciden fundamentalmente no desexo de chegar o máis lonxe
posible polo camiño da poesía vivida, unha concepción antixerárquica
dos praceres e un rexeitamento rotundo da prostitución. 6.
O amor−desexo:enerxía e revelación. Sobre este
Amor−Desexo preconizado polo surrealismo apóianse as grandes
esperanzas de reinvención da Vida, pois o desexo concíbese como unha
enerxía sexual transformadora, guía e revelación. En 1929, o grupo
publica en La revolution surréaliste
as respostas á “Enquisa sobre o amor”. Esta iniciábase cun texto
introdutorio que sinala a idea do amor como a única capaz de reconciliar
a todo home, momentaneamente ou non, coa idea de vida. O surrealismo tenta
así restituír á palabra amor o seu orixinal senso estrito e ameazador,
aquel dun vencello total co ser humano, fundad no recoñecemento imperioso
da verdade.
O amor devén así a grande ponte tendida sobre a Vida, como
desexaba Breton, victorioso como quería Suzanne Muzard, e total, como
desexara Nadja. E o pracer dos sentidos é, neste contexto, o camiño para
un coñecemento profundo do Outro e para unha conciliación do universo
interior e exterior.
Os trazos deste amor son pois: pasionais, irruptivos, intensos,
imprevistos pero agardados e insólitos no encontro e na revelación do
Amor único. En efecto, Breton comeza a escribir L’amour
fou coa intención de conciliar teoricamente as contradicións que se
opoñen á expansión do amor
único nesa busca do Ti absoluto. Esa concepción do amor recíproco,
realizable fronte a tódalas barreiras da sociedade e da moralidade
escurantista, foi defendida por Breton desde a súa xuventude enerxica e
desesperadamente, como el mesmo dixo. No primeiro capítulo de L’amour
fou, Breton representa os seus amores e a el mesmo desdobrados nunha
multiplicidade de seres: son as mulleres que amou e tódolos que el foi
con cada unha delas. Así, Alexandrian advertirá ó respecto: O home pode
amar sete ou nove veces na vida, o cal implica que será sete ou nove
veces outro distinto (Alexandrian 1980: 252). Así, o amor único realízase pola sucesión de seres
amados, a través dos cales se acaba recoñecendo o “tipo” , o ideal
da persoa amada.
O recoñecemento do amor actúa coma un foco de luz que actúa á súa
vez sobre o coñecemento. A revelación do amor único, a súa inaugural
presenza luminosa ha de ter a forza da beleza convulsa, erótico−velada,
máxico−circunstancial, unha revelación que chega por vías
extra−ordinarias, por camiños intuitivos do pracer, que como o
poeta dixo, “Só el ten o poder de ensanchar o universo”. É por iso
polo que o Paraíso non está definitivamente perdido para Breton. O
poeta, na súa idea do Amor único pretende unha relectura liberadora da
monogamia, exaltándoa no seu carácter exclusivo. Neste senso, o amor elévase
a un nivel poético, sendo a única solución posible para o individuo fóra
do social. Esa “parella prodixio”, que recrea o andróxino primordial
e se asenta na herdanza do romanticismo e do amor cortés, vivirá a poesía
a través da realización amorosa e ficará unida por un pacto sensible e
indisoluble que desafía ó tempo, ós costumes e á monotonía, porque se
nega a pactar coa necesidade.
Así, segundo o estudoso da filosofía surrealista, Ferdinand Alquié,
a desrealización do surrealismo non é unha fuga no soño ou no
subconsciente senón un enfrontamento coa sociedade e unha busca do real máis
aló da lóxica e do supostamente obxectivo, por iso se busca o
Marabilloso no cotián, e o amor pasa deste xeito a ocupar o lugar
esencial: nel atópanse tódolos prestixios do universo, tódolos poderes
da consciencia, toda a axitación do sentimento. Tal e como deixou escrito
René Char en Le marteau sans maître,
“no dominio irreconciliable da surrealidade”, o home privilexiado só
pode ser a presa da súa devoradora razón de vivir: o amor”. Nesta razón
devoradora da existencia, que é o amor, Breton invertiría tódolos seus
esforzos intelectuais e vitais.
En 1955, ó longo do seu derradeiro manifesto,
Breton voltará insistir nesta idea do amor comprendido como libre elección
e máxima orientación vital, no cal se realizan tódolos soños do alén
humanos. Neste senso chegou a dicir que no amor electivo reside a máis alta visión humana e tamén aquela que trascende tódalas
demais.
En 1956, Benjamin Péret, un dos máis fieis amigos de Breton ata a
morte, publica a Anthologie de
l’Amour sublime, cun estudo introdutorio, “Le noyau de la comète”,
no que fai un percorrido pola historia dos códigos amorosos desde o amor
cortés ó Romanticismo, desde o amor−paixón de Sthendal ó amor
tolo bretoniano. A lectura mistificadora de Péret dá un paso máis, e
establece o concepto de “amor sublime”, construído sobre o mito alquímico
e divinizador do ser humano e a mitificación do eterno femenino na
procura da fusión total andróxina.
7.
A muller−nena e o soño futuro Mais a última
gran obra de Breton na que retoma a reflexión sobre o amor é Arcane
17, escrita en 1944 e inspirada pola súa última muller, Elisa, coa
que conviviría ata a morte. Así como O
amor tolo e Nadja nos presentan unha muller como principio de subversión total,
Arcano 17 supón a aparición da
muller−nena, coincidente tamén coa incorporación ó grupo
surrealista de artistas moi novas, como Gisèle Prassinos ou Leonora
Carrington. En todo caso, cómpre advertir que baixo a denominación de
“muller−nena” non se está a facer referencia á idade da muller
senón á conservación da capacidade de soño. Esta muller−nena é
a portadora das promesas, médium e signo da liberdade e da inspiración
proteica e sobre todo nela pervive a idea de salvación da humanidade.
Breton, ante os desastres das dúas guerras mundiais que viviu e sufriu, a
primeira na fronte e a segunda no exilio, ve na herdanza matriliñal
antibelicista das mulleres a posibilidade dunha nova orde mundial e a
emancipación feminina finalmente posible. O Amor tolo estende pois as súas
ás ata devir un arcano oculto que verque a auga iluminada. Pola luz do
amor da muller−nena volve o amor tolo á humanidade, volve o senso
optimista e radicalmente vital que sempre buscou o Ouro do Tempo, como
quedou escrito para sempre na tumba de André Breton no cemiterio de
Batignolles. Pode dicirse, como tantas veces ten advertido o poeta Arturo
Schwarz, que o surrealismo non foi un ismo máis da vangarda senón unha
filosofía de vida, por esta razón, di el, que as opcións fundamentais
do surrealismo conservan toda a súa carga subversiva porque expresan as
aspiracións máis profundas do ser humano. Acaso, por iso mesmo, mentres
a vida non sucumba e o amor non se aniquile o surrealismo estará vivo. Antes
a Vida[1]
Antes
a vida que istes prismas sen espesura aínda que as cores sexan máis
puras Antes
ela que esta hora sempre aneboada que istes terribles vehículos de chamas
frías Que
estas pedras podres Antes
iste corazón co seguro posto Que
iste lagoto de murmurios E
que esta tea branca que canta asemade no ar e na terra Que
esta beizón nupcial que une a miña fronte coa da vaidade total
Antes a vida Antes
a vida cos seus panos esconxuradores Coas
súas cicatrices de evasións Antes
a vida antes iste rosetón na miña tumba A
vida da presencia nada máis que da presencia Na
que unha voz di Estás aí e na que outra responde Estás aí Mais
eu non estou abondo aí! E
mesmo cando lle fagamos o xogo a aquelo que matamos
Antes a vida Antes
a vida antes a vida Nenez venerable A
banda de tea que parte dun faquir Semella
o ferrollo do mundo Por
moito que o sol non sexa nada máis que un refugallo A
nada que o corpo da muller se lle asemelle Pensas
ti contemplando a feito a traxectoria Ou
tan só ó pechares os ollos sobre a tormenta adorable que ten por nome a
túa man
Antes a vida Antes
a vida coas súas sas de espera Cando
un sabe que endexamais o deixarán entrar Antes
a vida que ises establecementos termais Nos
que os que atenden non son senón colares Antes
a vida adversa e longa Cando
os libros volvan pecharse en andeis menos lenes aquí E
cando aló vaia máis que mellor vaia ceibe si
Antes a vida Antes
a vida como fondo de desdeño Que
esta cabeza fermosa abondo Como
o antídoto desta perfección que ela reclama e teme A
vida a maquillaxe de Deus A
vida coma un pasaporte a estrear Como
unha pequena vila tipo Pont-à-Mousson E
como todo esta dito xa
Antes a vida Bibliografía −Alexandrian,
Sarane, Breton par lui même, Paris, Seuil, 1971. −
−−−−−−−−−−,
Los libertadores del amor,
Ruedo Ibérico, Barcelona, 1980. −Alquié, Ferdinand, Philosophie
du surréalisme, Flammarion, Paris, 1955. −Audouin, Philippe, Breton,
Gallimard, Paris, 1970. −Bedouin, Jean−Louis, André Breton, Seghers, Paris, 1950.
−Béhar, Henri, André
Breton. Le gran indésirable, Calman−Lévy, 1990. - Breton, André, Oeuvres complètes,
Gallimard, 3 vols. 1º vol., 1988. 2º vol., 1992, 3º vol., 1999. - ---------------, El amor
loco, Alianza ed..,
Madrid, 2000. Trad. e notas de Juan Malpartida. − --------------, Nadja,
Ed.. Cátedra, Madrid, 1997. Edición de José Ignacio Velázquez. − -------------, Manifiestos
del surrealismo, Guadarrama, Madrid, 1974. Trad.. de Andrés Bosch. − ------------, Los pasos
perdidos, Alianza editorial, Madrid, 1995. Trad.. de Miguel Veyrat. − ------------, Antología
del humor negro, Anagrama, Barcelona, 1991. Trad.. de Joaquín Jordá. − ------------, Magia
cotidiana, Fundamentos, Madrid, 1989. Trad.. de Consuelo Berges. − ------------, La llave de
los campos, Hiperión, Madrid, 1976. Trad.. de Ramón Cuesta e Ramón
García Fernández. − ------------, Poemas I
e Poemas II, Visor, Madrid,
1993. Trad.. de M. Álvarez Ortega. − ------------, Arcano 17,
Borak, Madrid, 1972. − ------------, Léxico
sucinto del erotismo, Anagrama, Barcelona, 1974. −Breton, André e Louis Aragón, Surrealismo
frente a realismo socialista, Tusquets, 1973. −Breton, André e Philippe Soupault, Los
campos magnéticos, Tusquets, Barcelona, 1976. −Chenieux Gendron, Jacqueline, El
surrealismo, México, Fondo de Cultura Económica, 1989.
−Duruzoi, Gérar e Bernard Lecherbonnier, André Breton. L’écriture surrealiste, Paris, Larousse, 1974. −Bonnet, Marguerite, André
Breton. Naisance de l’aventure surréaliste, José Corti, Paris,
1975. −Gracq, Julien, André Breton,
Jose Corti, Paris, 1989 (1ª ed. 1948) −Naudeau, Maurice, Histoire
du surréalisme, Paris, Seuil, 1991 (1ª ed. 1964) -Polizzotti, Mark, André Breton,
Gallimard, Paris, 1999. −VVAA. André Breton y el
surrealismo, Museo Nacional de Arte Reina Sofía, Ministerio de
cultura, 1991. −VVAA. El surrealismo entre
el viejo y el nuevo mundo, Cabildo Insular de Gran Canaria, Centro Atlántico
de Arte Moderno, 1989. −VVAA Surrealismo. Max Ernst
y sus amigos surrealistas, Fundación Pedro Barrié de la Maza, A Coruña,
2004.
|
Index | Presentación | Hemeroteca | Coordinación | Comité |